Karmaşıklık Endeksinin Büyüme Üzerine Etkileri ve Gelişmişlik Düzeyindeki Ayrışmaya Yansımaları: Eski SSCB Ülkeleri Örneği

Özet

Sosyalizmin teorik iddiası, ırk, din, mezhep ve cinsiyet ayırımı gözetmeksizin eşitlikçi yapıyı inşa etmektir. Sovyet deneyimi, pratikte ise, bu ideali gerçekleştirememiştir. Bu eşitlikçi olmayan yapı, eski Sovyetler Birliğinden bağımsızlığını alan ülkelere ait karmaşıklık endeksinde de görülmektedir. Diğer bir ifadeyle, bu eşitlikçi olmayan yapının, Doğudaki ve Batıdaki geçiş ekonomilerine ait karmaşıklık endekslerinde farklı yansımalarda bulunduğu gözlenmiştir. Çünkü, Doğudakiler olumsuz ayırımcılığa tabi tutulmalarının sonucu olarak, doğal avantajları dışında, üretim yeteneğine kavuşturulmamışlardır. Bu çalışmanın amacı, literatürdeki karmaşıklık endeksi ile büyüme arasındaki doğrusal ilişkinin, Doğudaki ve Batıdaki geçiş ekonomilerinde benzerlik arz edip etmediğini belirlemektir. Bu çalışmanın 15 ülke üzerine 1996-2018 dönemi için panel regresyon analizleri sonuçlarına göre, karmaşıklık endeksinin büyüme üzerine etkileri, Doğudaki ülkelerde literatürün aksine negatif iken, Batıdaki ülkelerde literatüre uygun olarak pozitif çıkmıştır. Geçiş sürecine bağlı olarak, Doğudaki ülkelerin bir kısmının sefaletin derinleşmesi sonucu az gelişmiş üçüncü dünya ülkesi konumuna geçtiği; Batıdaki ülkelerde ise bir refah toplumu olma özelliklerinin belirginleşmesi sonucu bu ülkelerin bir kısmının gelişmiş birinci dünya ülkesi konumuna geçtiği gözlenmiştir.

Anahtar kelimeler: Karmaşıklık endeksi, Ekonomik büyüme, Panel regresyon analizi

Effects of the Complexity Index on Growth and its Reflections on Segregation at the Development Level: The Case of Former Soviet Republics

Abstract

Socialism, in theory, claims to establish an egalitarian structure without any discrimination in terms of race, religion, sect, and gender. However, the Soviet experience, in practice, has shown that this ideal has never been realized. This inegalitarian structure in countries that gained their independence from the former Soviet Union is also evident in the complexity index. In other words, it has been observed that this inegalitarian structure of the transition economies in the East and in the West has different reflections on their respective complexity indices. The underlying reason is that, in the Soviet era, the Eastern economies were hindered to acquire productive abilities other than their natural advantages, due to being subjected to negative discrimination. This study aims at determining whether or not the linear relationship between the complexity index and growth, as described in the literature, is similar among the transition economies in the East and in the West. According to the results of panel regression analysis for 15 countries in the period of 1998-2018, the effects of the complexity index on growth in the Eastern countries are negative on the contrary to the literature, and in the Western countries they are positive as in the literature. Along the transitional process, it has been observed that some Eastern countries gradually became less-developed third-world countries due to deepening of economic poverty; while the Western countries showed stronger characteristics of a welfare society, hence, some of these countries became developed first-world countries.

Keywords: Complexity index, Economic growth, Panel regression analysis

Prof. Dr. Cevat Gerni (Istanbul Beykent University, Istanbul, Türkiye)
0000-0002-0214-3879  cevatgerni@yahoo.com

Prof. Dr. Selahattin Sarı (Doğuş University, Istanbul, Türkiye)
0000-0003-3218-2753  1950ssari@gmail.com

Asst. Prof. Dr. Adem Türkmen (Erzurum Technical University, Erzurum, Türkiye)
0000-0002-1534-2332  adem.turkmen@erzurum.edu.tr

Prof. Dr. Ömer Selçuk Emsen (Atatürk University, Erzurum, Türkiye)
0000-0002-1809-0513  osemsen@hotmail.com

Submitted on: 2021-10-05 Accepted on: 2022-01-07

Year:2022 - Volume:1 Issue:1 Pages: 44-54

DOI: https://doi.org/10.36880/J01.1.0101

Download as PDF

APA style citation: Gerni, C. , Sarı, S. , Türkmen, A. , & Emsen, Ö. S. (2022). Karmaşıklık Endeksinin Büyüme Üzerine Etkileri ve Gelişmişlik Düzeyindeki Ayrışmaya Yansımaları: Eski SSCB Ülkeleri Örneği. Avrasya Ekonomileri Dergisi, 1(1), 44-54.

References

• Albeaik, S., Kaltenberg, M., Alsaleh, M., & Hidalgo, C. A. (2017). Improving the Economic Complexity Index. ArXiv:1707.05826. http://arxiv.org/abs/1707.05826
• Aytun, C., & Akin, C. S. (2014). OECD Ülkelerinde Telekomünikasyon Altyapısı ve Ekonomik Büyüme: Yatay Kesit Bağımlı Heterojen Panel Nedensellik Analizi. Iktisat Isletme ve Finans, 29(340), 69–94.
• Balassa, B. (1965). Trade Liberalization and “Revealed” Comparative Advantage. The Manchester School of Economic and Social Studies, 33(2), 99–123. https://doi.org/10.1111/j.1467-9957.1965.tb00050.x
• Baltagi, B. H. (2005). Econometric Analysis of Panel Data (3rd ed). J. Wiley & Sons.
• Baltagi, B. H. (2011). Econometrics (5th ed). Springer.
• Birleşmiş Milletler Veri Tabanı (UNDATA) [Erişim: 11/03/2021] http://data.un.org/Data.aspx?q=Tajikistan&d=SNAAMA&f=grID%3A101%3BcurrID%3ANCU%3BpcFlag%3A0%3BcrID%3A762
• Cherednichenko, L. G., Dubovik, M. V., Ermolaev, S. A., & Seleznev, A. Z. (2018). Economic Complexity and Inclusive growth in a Climate of Outside Sanctions. Espacios, 39(18), 8.
• Coase, R., & Wang, N. (2015). Çin Nasıl Kapitalist Oldu? Tarcan Matbaası.
• Dünya Bankası/ Dünya Gelişmişlik Göstergeleri Veritabanı, [Erişim: 10/03/2021] https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators
• Emsen, Ö. S. (2020). Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri Dış Ticaret İlişkileri, Türkiye’de Dış Ticaret ve Lojistik - Uygulamalı ve Teorik Seçme Konular içinde, (Ed. İ. N. Yalman), Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık, Ankara.
• Emsen, Ö. S., & Karaköy, Ç. (2009). Merkezi Asya ve Kafkas Geçiş Ekonomilerinde Entegrasyonun Olabilirliği: AB’deki Kömür-Çelik Topluluğu Benzeri Su ve Enerjide İşbirliği Arayışı, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1): 181-202.
• Emsen, Ö. S., Yurttançıkmaz, Z. Ç., & Ganiev, J. (2012). КЫРГЫЗСТАН НА ПУТИ К ЭКОНОМИЧЕСКОЙ НЕЗАВИСИМОСТИ (Devlet Özelleştirmesinde Kırgızistan Örneği: Dünya ve Türkiye Açısından Yabancı Sermaye Çekebilirlik ve Dış Rekabet Gücü). Reforma, 2(54): 16-25.
• Ferrarini, B., & Scaramozzino, P. (2013). Complexity, Specialization, and Growth, Asia Development Bank, Economics Working Paper Series, No. 344. https://www.adb.org/sites/default/files/publication/30213/economics-wp-344-complexity-specialization-growth.pdf
• Ferraz, D., Moralles, H. F., Campoli, J. S., Oliveira, F. C. R. D., & Rebelatto, D. A. D. N. (2018). Economic complexity and human development: DEA performance measurement in Asia and Latin America. Gestão & Produção, 25, 839-853.
• Güneri, B. (2019). Economic Complexity and Economic Performance. Hacettepe University Graduate School of Sciences, Ankara.
• Harvard Üniversitesi Büyüme Labratuarı/ Ekonomik Karmaşıklık Atlası [Erişim: 08/03/2021] https://atlas.cid.harvard.edu/rankings
• Hava durumu https://www.nature.com/news/physicists-makeweather-forecasts-for-economies-1.16963
• Kazgan, G. (2005). Küreselleşme ve Ulus-Devlet: Yeni Ekonomik Düzen. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Kuşkay, S. Y. (2001). Sovyet-Tipi Ekonomilerin Merkezi Planlamadan Serbest Piyasaya Geçiş Deneyimi (1989-2000). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Lapatinas, A., Garas, A., Boleti, E., & Kyriakou, A. (2019). Economic Complexity and Environmental Performance: Evidence from a World Sample (92833). MPRA. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/92833/
• Luttmer, E. F. P. (1999). Measuring Poverty Dynamics and Inequality in Transition Economies: Disentangling Real Events from Noisy Data. The World Bank, Washington D.C.
• Mealy, P., Farmer, J. D., & Teytelboym, A. (2018). A new interpretation of the economic complexity index (February 4, 2018). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3075591
• Moiseev, A. K., & P. A. Bondarenko (2020), Application of the Economic Complexity Index in Macro-Financial Models, Studies on Russian Economic Development, 31(3), 318-326.
• Nazlıoğlu, Ş. (2010). Makro İktisat Politikalarının Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri: Gelişmiş Ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Bir Karşılaştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, T.C. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Observatory of Economic Complexity (OEC), Economic Complexity Ranking (ECI), (Erişim: Mart 2021) https://oec.world/en/rankings/eci/hs4/hs92
• Pedroni, P. (2001). Fully modified OLS for heterogeneous cointegrated panels. In Nonstationary panels, panel cointegration, and dynamic panels. Emerald Group Publishing Limited.
• Pérez-Balsalobre, S., Llano Verduras, C., & Díaz-Lanchas, J. (2019). Measuring subnational economic complexity: An application with Spanish data (No. 05/2019). JRC Working Papers on Territorial Modelling and Analysis.
• Sachs, J. D., & Warner, A. M. (2001). The curse of natural resources. European Economic Review, 45(4-6), 827-838.
• Stojkoski, V. & Kocarev, K. (2017). The Relationship Between Growth and Economic Complexity: Evidence from Southeastern and Central Europe, MPRA Paper, 77837. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/77837/
• Tarı, R. (2010). Ekonometri, 6. Basım, Umuttepe Yayın No:32, Kocaeli.
• Türkmen, A. (2018). Türkiye İhracatında Ürün ve Ülke Çeşitlemesinin Sosyo-Ekonomik Belirleyicileri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yerdelen-Tatoğlu, F. (2016). Panel Veri Ekonometrisi - Stata Uygulamalı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Yueh, L. (2020). Büyük Ekonomistler, (Çev: M. Karadeniz), Salon Yayınları, İstanbul.
• Yurttançıkmaz, Z. Ç., Kabadayı, B., & Emsen, Ö. S. (2014). Ekonomik Büyüme ve Rekabet Gücü Üzerine Türkiye Analizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 21, 21-46.
• Çınar, S. (2011). Gelir ve CO2 emisyonu ilişkisi: Panel birim kök ve eşbütünleşme testi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 71–83.
• Özdemir, D., Riazi, I., Buzdağlı, Ö., ve Emsen, Ö. S. (2018). Doğal Kaynak Keşfine Dayalı Ekonomik Büyüme Literatüründe Hollanda Hastalığı Çelişkisi: Suudi Arabistan ve İran Üzerine İncelemeler (1980-2014), Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 32(1), 19-43.
• Özden, E. (2020). Ekonomik Karmaşıklık ve Sürdürülebilir Kalkınmanın Belirleyicileri: OECD Ülkeleri Üzerine Ekonometrik Analizler ve Türkiye Özelinde Karar Verme, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.